SKMM (Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia) atau dalam bahasa Inggerisnya MCMC (Malaysian Communications & Multimedia Commission) telah membuat kejutan pada Jumaat lepas apabila mengumumkan U Mobile sebagai pemenang tender rangkaian 5G kedua Malaysia. Tujuan kerajaan membenarkan dwi rangkaian 5G telah diumumkan tahun lepas untuk memastikan persaingan untuk penggunaan rangkaian 5G dan mewujudkan lebihan untuk infrastruktur 5G di Malaysia.
Sebanyak empat bidaan telah ditandingi, termasuk dari CelcomDigi, Maxis, U Mobile dan TM, dan dijangkakan salah satu daripada dua syarikat telekomunikasi terbesar akan mempunyai peluang tertinggi untuk menang. Untuk memastikan model rangkaian dwi yang mampan, pemenang harus punyai kewangan yang kukuh, pengalaman dan infrastruktur rangkaian untuk melancarkan 5G dengan berkesan untuk memadankan dan melebihi liputan 5G Digital Nasional Berhad (DNB) dalam masa yang sesingkat mungkin. Begitu juga, DNB sepatutnya dapat mengekalkan dan meneruskan pelancaran 5G dengan syarikat telekomunikasi yang ada di dalam gabungan itu.
Sejauh manakah besarnya U Mobile berbanding CelcomDigi dan Maxis?
U Mobile telah dilancarkan pada 2007 sebagai syarikat telekomunikasi keempat terbesar di Malaysia (sebelum penggabungan CelcomDigi). Pada masa ini, rangkaian 4Gnya mempunyai lebih 9,000 tapak di seluruh negara dan dikatakan mempunyai lebih 9 juta pelanggan pada 2023.
Sebagai perbandingan, syarikat telekomunikasi mudah alih terbesar Malaysia, CelcomDigi, kini mempunyai hampir 25,000 tapak selepas penggabungan. Syarikat telekomunikasi itu kini sedang menjalani proses penyepaduan dan pemodenan yang bertujuan menyediakan gabungan 18,000 tapak sedia 5G menjelang akhir 2025. CelcomDigi kini mempunyai 20.2 juta pelanggan berdasarkan laporan Q2 2024.
Sementara itu, Maxis baru-baru ini mendedahkan ia mempunyai lebih 11,000 tapak seperti yang dinyatakan dalam responsnya terhadap bidaan rangkaian 5G kedua. Syarikat telekomunikasi itu kini mempunyai pengguna mudah alih kedua terbanyak di Malaysia dengan lebih 12.7 juta pelanggan mengikut laporan Q2 2024 mereka.
Menurut laporan baru-baru ini oleh Macquarie Research, CelcomDigi dan Maxis mendominasi apabila melibatkan bahagian hasil untuk pasaran mudah alih Malaysia. Antara ketiga-tiga mereka, CelcomDigi memegang anggaran 50%, diikuti oleh Maxis pada 37% dan U Mobile hanya 13%.
Menurut data SSM (Suruhanjaya Syarikat Malaysia) terkini, U Mobile secara efektif dimiliki separuh oleh pemegang saham tunggal Singapura iaitu Straits Mobile Investments Pte Ltd yang dikaitkan dengan Temasek Holdings Singapura kini memegang 48.26%. Ini diikuti DYMM Yang di-Pertuan Agong Sultan Ibrahim dengan 22.31%, Magnum Berhad 7.84%, Singer (Malaysia) Sdn Bhd 6.10%, U Telemedia Sdn Bhd 5.59% dan Tan Sri Dato Koon Poh Keong 2.35%.
Terdapat pemegang saham lain termasuk Perbandanan Nasional Berhad, Koperasi Angkatan Tentera Malaysia Berhad dan individu-individu yang secara kolektif memiliki kurang daripada 10% pegangan saham daripada syarikat telekomunikasi itu.
Dalam satu kenyataan yang dikeluarkan pada hari Sabtu, U Mobile berkata ia akan mengurangkan pegangan saham asing majoritinya kepada 20% untuk memastikan kawalan Malaysia yang lebih besar dan mengundang penyertaan daripada pelabur tempatan.
Ini bukan kali pertama syarikat telekomunikasi di Malaysia terpaksa mengurangkan pegangan saham asingnya tetapi urutan peristiwa adalah berbeza. Pada tahun 2007, Digi, yang 61% dimiliki oleh Telenor yang berpangkalan di Norway mengurangkan pegangan mereka kepada 49% sebelum ia boleh melancarkan perkhidmatan 3G. Selain mengurangkan kepentingan Telenor, Digi juga dikehendaki memiliki sekurang-kurangnya 30% pegangan saham ekuiti Bumiputera oleh Kementerian Tenaga, Komunikasi dan Multimedia ketika itu.
Akhirnya, Digi memperoleh lesen spektrum 3G pada Mei 2008 (dipindahkan daripada Time dotCom). Digi melancarkan perkhidmatan 3G pada Mac 2009, empat tahun selepas Celcom dan Maxis, dan hampir dua tahun selepas U Mobile.
Soalan dibangkitkan mengenai pemilihan SKMM kali ini untuk rangkaian 5G kedua
Memandangkan U Mobile ialah syarikat telekomunikasi mudah alih ketiga terbesar dari segi tapak, pelanggan dan hasil, banyak persoalan telah timbul mengenai pemilihan SKMM. Pengkritik juga meminta pengawal selia itu untuk menjelaskan cara pemenang 5G kedua itu dipilih. Pengawal selia mengeluarkan Pakej Maklumat Aplikasi (AIP) pada 1 Julai 2024 untuk menjemput semua syarikat telekomunikasi mengemukakan cadangan mereka untuk rangkaian 5G kedua, namun butirannya tidak didedahkan kepada umum.
CelcomDigi dan Maxis dilihat sebagai pendahulu dalam perlumbaan rangkaian 5G kedua kerana kedua-dua syarikat telekomunikasi telah melabur banyak untuk memodenkan rangkaian 4G sedia ada mereka untuk menjadi 5G-sedia dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Apa yang mereka perlukan ialah spektrum 700MHz dan 3500MHz untuk menyediakan liputan 5G menggunakan infrastruktur sedia ada.
SKMM juga mengumumkan bahawa U Mobile boleh bekerjasama dengan pengendali rangkaian mudah alih (MNO) lain untuk pelaksanaan rangkaian 5G kedua. Nota ini menarik kerana pengawal selia nampaknya membayangkan bahawa U Mobile memerlukan bantuan daripada syarikat telekomunikasi lain untuk bersaing dengan DNB.
U Mobile menyebut sebelum ini bahawa ia berada pada kedudukan yang baik untuk melancarkan rangkaian 5G kedua, jika perlu, semata-mata, untuk membantu kerajaan merealisasikan cita-citanya untuk mempunyai dua rangkaian 5G.
Bagaimanapun, dalam maklum balas terbaru mereka, U Mobile berkata ia teruja untuk bekerjasama dengan CelcomDigi dan TM untuk melaksanakan rangkaian 5G kedua. Setakat ini, tiada sebarang petunjuk bahawa CelcomDigi dan TM akan berada bersama dengan U Mobile untuk rangkaian baharu itu.
Di samping itu, terdapat juga tanda tanya besar mengenai perjanjian ekuiti TM dengan DNB. Pada mulanya, kerajaan mahukan penyertaan penuh semua syarikat telekomunikasi dalam DNB sebelum peralihan kepada rangkaian dwi 5G, bagaimanapun, TM gagal melengkapkan perjanjian langganan saham dengan DNB kerana ia tidak dapat mendapatkan kelulusan pemegang sahamnya tepat pada masa.
Adakah ini bermakna MCMC memberi TM pas percuma untuk kekal sebagai pencari akses semata-mata tanpa memiliki ekuiti atau adakah ia memerlukan TM untuk mengambil bahagian dalam rangkaian 5G?
(Rajah daripada Soya Cincau)
Persoalan terbesar ialah bagaimana MCMC akan memastikan model rangkaian dwi 5G yang mampan untuk mencapai objektif kerajaan untuk mempercepatkan liputan 5G dan meningkatkan penggunaan?
Jika U Mobile ingin melancarkan 5G sahaja pada rangkaian kedua, ia akan menjadi situasi clash of the titans kerana mereka perlu bersaing dengan CelcomDigi, Maxis, YTL dan TM yang akan kekal bersama DNB. CelcomDigi dan Maxis digabungkan akan mempunyai lebih 29,000 tapak yang sudah lebih daripada tiga kali ganda bilangan tapak yang U Mobile ada pada masa ini.
Dengan mengandaikan U Mobile mempunyai caranya dengan CelcomDigi dan TM bersamanya dengan rangkaian 5G kedua, itu akan mewujudkan ketidakseimbangan juga. Ini meninggalkan DNB dengan hanya Maxis dan YTL, yang menjadi tidak adil dan mampan untuk rangkaian 5G pertama negara. Sebagai pengawal selia, adalah menjadi tanggungjawab SKMM untuk memastikan persaingan yang adil dan sihat dalam industri telekomunikasi tempatan.
Susulan pengumuman SKMM itu, syarikat telekomunikasi lain mengeluarkan maklum balas terhadap perkembangan terkini. CelcomDigi menegaskan bahawa ia telah membentangkan rancangan menarik untuk membina rangkaian 5G baharu menggunakan infrastruktur sedia ada dan mereka sedang mempertimbangkan pilihan berdaya maju mereka ke hadapan. Sementara itu, TM berkata ia akan terus menyokong sebarang inisiatif 5G menggunakan infrastruktur rangkaian gentiannya yang luas.
Petang semalam, Maxis mengeluarkan kenyataan mengatakan bahawa mereka sedang mendapatkan penjelasan daripada SKMM mengenai rasionalnya memilih U Mobile untuk rangkaian 5G kedua. Syarikat telekomunikasi kedua terbesar itu menekankan bahawa mereka adalah syarikat telekomunikasi tempatan dengan 77% saham dipegang oleh rakyat Malaysia dan mereka yakin bahawa mereka boleh melancarkan 5G untuk merangkumi liputan penduduk DNB dalam masa dan sumber yang jauh lebih singkat termasuk liputan 5G dalam bangunan.
Sumber : Soya Cincau
