KUALA LUMPUR, 29 April — Firma minyak Amerika Syarikat ConocoPhillips secara mengejut telah menarik diri daripada mengendalikan medan minyak dan gas, di air dalam Salam-Patawali di luar pantai Sarawak, disebabkan oleh pertikaian hak negeri itu dengan Petronas.
Projek itu, yang ditemui bersama dengan Petronas pada 2018, mewakili usaha sama 50-50 bernilai kira-kira RM13.7 bilion (AS$3.13 bilion).
Menurut Channel News Asia, sumber industri yang rapat dengan ConocoPhillips mengesahkan penarikan itu, mengaitkannya dengan “semakan strategi negara” tanpa memberikan butiran lanjut.
Percubaan untuk menghubungi eksekutif syarikat itu di pejabat Kuala Lumpur mereka tidak berjaya. Menurut beberapa eksekutif industri, keputusan itu sebahagiannya didorong oleh ketidaktentuan peraturan yang berpunca daripada pertikaian berterusan antara Petronas dan kerajaan negeri Sarawak yang diketuai oleh Premier Sarawak Tun Abang Johari Openg.
Kerajaan Sarawak, yang memiliki firma minyak dan gas Petroleum Sarawak (Petros), telah menuntut kawalan yang lebih besar ke atas sumber aslinya.
CNA melaporkan bahawa pendirian ini telah menimbulkan ketidakselesaan di kalangan syarikat asing yang beroperasi di rantau ini, yang melihat Petronas — biasanya rakan usaha sama mereka dalam projek cari gali — berada di bawah tekanan yang ketara di Sarawak.
ConocoPhillips dilaporkan kini akan memfokuskan operasinya di negara jiran Sabah, di mana ia telah pun mengekalkan kehadirannya.
Sehingga April 2024, ConocoPhillips mengekalkan aktiviti penerokaan, pembangunan dan pengeluaran merentasi kira-kira 2.7 juta ekar bersih di Malaysia, dengan kepentingan kerja dalam enam kontrak perkongsian pengeluaran.
Blok penerokaan Salam-Patawali merangkumi 300,000 ekar bersih terutamanya di ladang Salam dan Benum di luar selatan Sarawak, tempat syarikat itu baru-baru ini menjalankan tinjauan seismik 3D pada 2023 dengan pemprosesan dan penilaian data yang berterusan.
Penarikan diri berlaku di tengah-tengah perkembangan lain dalam sektor tenaga Sarawak. PTTEP Thailand, yang memegang 42.5 peratus saham dalam projek gas Lang Lebah di luar pantai Sarawak, dilaporkan menangguhkan semula projek AS$6 bilion itu “untuk meningkatkan daya maju ekonomi.”
Sumber memberitahu CNA bahawa PTTEP telah menangguhkan sementara aktiviti pembangunan dan menangguhkan keputusan akhir sehingga tahun depan.
Selain menjejaskan pelaburan asing, pertikaian Petronas-Sarawak telah membawa kepada dakwaan pengintipan korporat.
Bekas pengurus Petronas Khairul Akmal Jasni baru-baru ini mengaku tidak bersalah atas pertuduhan cuba membocorkan maklumat sulit mengenai PETRONAS itu kepada Petros. Kes jarang sekali dakwaan pengintipan korporat ini berlaku dan ia menonjolkan kepentingan yang semakin meningkat dalam usaha Sarawak untuk mencabar monopoli Petronas.
Perkembangan ini menimbulkan tekanan kepada Perdana Menteri Datuk Seri Anwar Ibrahim untuk memudahkan penyelesaian antara Sarawak dan Petronas, terutamanya ketika Malaysia menghadapi masalah ekonomi akibat ketidaktentuan perdagangan global.
Seorang pembantu kanan PM mengesahkan bahawa Anwar telah diberi taklimat mengenai pertikaian itu tetapi menunjukkan bahawa kedua-dua pihak kekal teguh dengan pendirian masing-masing, dengan seorang pegawai kanan Petronas turut mengesahkan bahawa rundingan telah terhenti.
Teras konflik tertumpu kepada tuntutan Sarawak terhadap monopoli Petronas yang telah berpuluh tahun ditubuhkan di bawah Akta Pembangunan Petroleum (PDA) 1974, yang menetapkan perbadanan nasional itu sebagai penjaga tunggal rizab hidrokarbon Malaysia.
Sarawak, yang mencakupi lebih 60 peratus rizab petroleum Malaysia dan 90 peratus eksport LNGnya, berhujah bahawa PDA tidak terpakai kepada negeri itu dan sebaliknya menyokong peraturan di bawah Ordinan Perlombongan Minyak era kolonial 1958, yang akan memberikan pemilikan sumber negara dalam lingkungan 200 batu nautika dari perairannya.
Penarikan keluar ConocoPhillips menyebabkan ekonomi yang terbantut dengan ketara bagi Sarawak. Walaupun pelaburan tepat setakat ini dalam sektor Salam-Patawali masih tidak jelas, sumber industri telah mengunjurkan kos pembangunan pada RM13.7 bilion, dengan pengeluaran dijangka memuncak pada 2028 dan operasi berterusan sehingga 2067.
ConocoPhillips juga mengendalikan blok SK304 di Sarawak, merangkumi 1.1 juta ekar bersih, walaupun penerokaan di sana masih di peringkat kebolehlaksanaan.
Pertikaian itu telah menimbulkan cabaran undang-undang. Petros memfailkan saman terhadap Petronas di Mahkamah Tinggi Kuching pada Oktober, membantah tuntutan bayaran RM7.05 juta berkaitan perjanjian penjualan gas 2019.
Petros berhujah perjanjian itu “tidak sah” kerana Petronas gagal mendapatkan pelesenan yang diperlukan di bawah Ordinan Pengedaran dan Gas Sarawak.
Secara berasingan, unit Malaysia Shell memperoleh perintah mahkamah interim pada Januari untuk mengekalkan bekalan gas dari kemudahan Bintulu sementara menunggu penyelesaian pertikaian Petronas-Petros.
Eksekutif industri ambil maklum bahawa walaupun projek petroleum sedia ada di Sarawak masih beroperasi, konflik yang berterusan boleh menjejaskan keyakinan pelabur dengan ketara dalam sektor minyak dan gas negeri itu.
Mereka menunjukkan bahawa Petros, yang ditubuhkan pada 2017, tidak mempunyai kepakaran teknologi serta pengalaman antarabangsa anak syarikat penerokaan Petronas, Carigali.
Menurut seorang eksekutif kejuruteraan Malaysia yang mempunyai hubungan rapat dengan Petronas, “Petros dan syarikat E&P yang berpangkalan di Sarawak belum mempunyai keupayaan dan itu tidak menjadikan mereka sebagai rakan kongsi yang menarik jika tiada Petronas dalam gabungan.”
Sarawak kini berdepan keperluan terdesak untuk mencari kontraktor gantian di lapangan minyak Salam-Patawali.
