PETALING JAYA: Bekas pegawai kanan Kementerian Kewangan menggesa rakyat Malaysia supaya tidak mempersoalkan hak Petronas terhadap sumber minyak dan gas di Sarawak, di mana rundingan antara syarikat minyak nasional itu dan Petroleum Sarawak Berhad (Petros) menemui jalan buntu.
Nik Azmi Nik Daud berkata Perdana Menteri Anwar Ibrahim dan Premier Sarawak Abang Johari Openg telah mengeluarkan kenyataan baru-baru ini yang mengakui Akta Pembangunan Petroleum 1974 (PDA) sebagai rangka kerja tadbir urus minyak dan gas yang menyeluruh.
Berucap di Dewan Rakyat pada 17 Februari, Anwar berkata kontrak antarabangsa dan domestik sedia ada Petronas tidak akan terjejas walaupun Petros mengambil alih tugas agregator gas.
Walaupun begitu, sumber dalam kerajaan Sarawak memberitahu FMT baru-baru ini bahawa Sarawak mendesak semua pengguna domestik membeli gas mereka daripada Petros. “Peraturan sedemikian pasti akan mengganggu perjanjian komersial sedia ada Petronas dengan pelanggan (end user) di negeri ini,” kata sumber itu.
Nik Azmi berkata kesahihan PDA tidak boleh dipertikaikan, dan undang-undang persekutuan mengatasi undang-undang negeri dalam situasi di mana kedua-duanya bercanggah.
“Kawalan penuh minyak dan gas adalah dengan Petronas, seperti yang termaktub dalam perlembagaan melalui PDA,” katanya kepada FMT, sambil menambah bahawa undang-undang itu diluluskan dengan betul oleh Dewan Rakyat dan didokumenkan dengan sewajarnya.
“Pertelingkahan oleh fikiran yang separuh masak tidak mengubahnya. Ahli politik Sarawak Sarawak dan semua orang harus melihat kepada sejarah dan berhenti menyebarkan maklumat salah yang boleh menjejaskan hubungan di kalangan rakyat Malaysia.”
PDA memberi Petronas pemilikan dan kuasa ke atas semua aktiviti minyak dan gas huluan dan hiliran di seluruh negara.
Nik Azmi berkata sebelum PDA, Malaysia tidak mempunyai sebarang akses kepada sumber minyak dan gas kerana ini telah diberikan oleh kuasa penjajah kepada gergasi minyak asing “selagi ada bulan dan bintang”.
Malah perdana menteri pertama kita Tunku Abdul Rahman gagal mendapatkan hak sumber alam ini kembali walaupun memperoleh kemerdekaan Tanah Melayu daripada pemerintahan British, katanya.
Pada 3 Mac, Parti Rakyat Bersatu Sarawak mengecam DAP negeri kerana mempersoalkan kebolehgunaan PDA di negeri itu selepas sebelum ini mengakui kesahihannya.
Pada awal Februari, peguam bela Sarawak JC Fong menuduh kerajaan persekutuan di bawah bekas perdana menteri Razak Hussein merangka PDA secara rahsia.
“Mereka yang mengatakan Sarawak tidak pernah dirujuk mengenai PDA harus menyemak fakta mereka,” kata Nik Azmi.
“Apabila Tengku Razaleigh Hamzah mengetuai penggubalan dan kelulusan PDA, beliau dibantu dan disokong kuat oleh Abdul Rahman Yakub, ketua menteri Sarawak ketika itu.
“Kemudian menteri industri utama Abdul Taib Mahmud, seorang anak Sarawak (kemudian ketua menteri dan gabenor negeri), sebelum ini telah memperkenalkan Rang Undang-undang Hidrokarbon ke Dewan Rakyat tetapi ia ditolak.
“Rahman Yakub kemudian bersama Tengku Razaleigh mencadangkan Petronas mengambil alih pengedaran minyak (yang termasuk dalam peranan agregator), semasa perbahasan parlimen, untuk memberi manfaat kepada semua orang.
“PDA tidak boleh diluluskan tanpa instrumen peletakhakan,” tambahnya, merujuk kepada laporan Straits Times bertarikh 29 Julai 1976.
“Semua negeri menandatangani perintah peletakhakan ini yang memindahkan bidang kuasa mereka kepada Petronas untuk selama-lamanya.
“Pada majlis penguatkuasaan PDA pada Ogos 1976, bekas PM Razak Hussein dan yang lain menyaksikan Setiausaha Kerajaan Negeri Sarawak ketika itu Bujang Nor menandatangani surat ikatan peletakhakan.”
Nik Azmi juga menolak dakwaan bahawa Ahli Parlimen Sarawak tidak terlibat dalam kelulusan PDA dan Rahman Yakub telah menandatangani sendiri hak Sarawak.
“PDA tidak boleh diluluskan tanpa negeri meluluskannya dengan majoriti dua pertiga di DUN (dewan undangan negeri) mereka sendiri.
“Nik Saghir Noor dari Petronas dan sepasukan peguam termasuk peguam negara ketika itu Salleh Abas dan yang lain mengawasi bahawa semua kepatuhan undang-undang dan perlembagaan telah ditandakan dalam peletakan hak Petronas di bawah PDA.
“Tengku Razaleigh menasihatkan semua kepimpinan negeri supaya tidak membentangkan sebarang usul kepada badan perundangan masing-masing melainkan yakin ia akan mendapat majoriti dua pertiga. Rahman Yakub mendapat kelulusan DUN Sarawak untuk PDA.
“Perjanjian untuk pembayaran tunai 5% ke semua negeri lain diterima jika minyak dan gas ditemui di negeri masing-masing.”
Sementara itu, Nik Azmi berkata pelantikan Sarawak sebagai pengumpul gas tidak akan bercanggah dengan PDA. Beliau berkata Seksyen 6 Akta itu memberi kuasa kepada perdana menteri untuk memberikan peranan hiliran kepada pihak ketiga.
Bagaimanapun, beliau berkata selain mengagihkan gas, agregator juga perlu menyelenggara dan menaik taraf semua infrastruktur seperti saluran paip.
“Sarawak malah negeri lain boleh memohon, tetapi mereka mesti buktikan mereka boleh menguruskannya. Petronas tidak akan menyelamatkan mereka jika mereka gagal,” katanya memberi amaran, sambil menekankan perbelanjaan modal penting yang diperlukan untuk peranan itu.
Nik Azmi menambah bahawa memindahkan perbelanjaan capex kepada Petros akan meringankan beban Petronas, membolehkan ia memberi tumpuan kepada pelaburan berpendapatan tinggi.
Beliau berkata pemilikan dan kuasa semua aktiviti huluan kekal dengan Petronas tetapi negeri-negeri mungkin berusaha untuk menjadi rakan kongsi di bawah perjanjian pembangunan bersama, sama seperti syarikat-syarikat di peringkat antarabangsa.
“Proses ini terbuka-jika mereka layak, mereka boleh membida,” katanya.
Nik Azmi menggesa semua pihak kekal berfakta. “Rangka kerja undang-undang adalah jelas. Tiada ruang untuk teori tidak berasas,” katanya.
Seorang peguam terkemuka yang berpengalaman luas dalam membicarakan pertikaian minyak dan gas di negara ini juga menegaskan bahawa PDA adalah kukuh dari segi perlembagaan, bertentangan dengan dakwaan yang sebelum ini berpunca dari Sarawak.
“Mahkamah tidak pernah mengambil pendirian bahawa PDA adalah tidak berperlembagaan,” peguam itu, yang bercakap dengan syarat tidak mahu namanya disiarkan, memberitahu FMT.
“Ia adalah alasan yang mudah oleh Sarawak untuk mengatakan bahawa PDA telah diluluskan semasa kecemasan, dan oleh itu tidak sah.
“Tetapi itu tidak benar, kerana walaupun Malaysia berada dalam keadaan darurat, Parlimen disambung semula selepas tiga tahun. Darurat adalah dari 1969 hingga 1971, selepas itu Parlimen bersidang.
“Kita secara teorinya berada dalam keadaan darurat, tetapi Parlimen berfungsi sepenuhnya, dan banyak undang-undang telah dibuat sepanjang tempoh itu. Undang-undang tersebut masih berkuatkuasa.
“PDA bukan undang-undang darurat,” katanya.
Peguam itu juga menyatakan bahawa walaupun Sarawak mempunyai hak istimewa di bawah Perjanjian Malaysia 1963, ini tidak meliputi pemilikan dan kuasa ke atas minyak dan gas.
“Sabah dan Sarawak tidak seperti negeri-negeri lain, jadi mereka mempunyai peringkat tambahan hak,” katanya.
“Tetapi yang penting, walaupun Perjanjian Malaysia 1963, mereka menerima persekutuan.”
Dalam menerima persekutuan, anda menerima bahawa akan ada pengasingan kuasa antara kerajaan persekutuan dan negeri, katanya.
“Dan dalam kes Sarawak, ia boleh melaksanakan haknya yang dipertingkatkan. Tetapi mereka tidak boleh mengabaikan senarai persekutuan, kuasa persekutuan.
“Adakah Sarawak mempunyai kecekapan perundangan untuk menggubal mana-mana undang-undang berkaitan minyak dan gas? Jawapannya tidak. Ia sebenarnya dalam senarai persekutuan, itulah sebabnya PDA boleh digubal. PDA tidak mungkin dibuat sebaliknya,” katanya.
Peguam itu berkata tingkah laku Sarawak selama ini juga menimbulkan keraguan terhadap dakwaannya bahawa Perlombongan Minyak atau ordinance 1958 mengatasi PDA.
“PDA meletakkan struktur untuk pembayaran tunai (iaitu, royalti 5%).
“Sarawak telah mengumpul wang itu selama ini dan mereka masih mengumpulnya, jadi bagaimana mereka boleh mengatakan bahawa OMO masih sah apabila mereka telah menerima PDA dan pembayarannya selama ini?”
