Isu rasionalisasi subsidi kini semakin merisaukan rakyat Malaysia terutama langkah kerajaan untuk membuat subsidi bersasar. Antara faktor adalah kurang kefahaman oleh rakyat dan sikap malas mengkaji atau penerangan dari kerajaan tidak sampai ke tahap rakyat akar umbi.
Digambarkan kerajaan telah bergelut antara membantu rakyatnya yang terjejas teruk akibat kenaikan harga dan pada masa yang sama perlu mematuhi disiplin fiskal dan mengekalkan kewangan kerajaan untuk kukuh. Namun persepsi rakyat adalah kerajaan mempunyai wang yang banyak, ketirisan hanya disebabkan oleh rasuah dan kronisme.
Mengikut rancangan rasionalisasi subsidi itu, ia akan memastikan kumpulan yang terdedah terutamanya B40 dibantu manakala golongan kaya dan T20 akan membayar harga pasaran. Ketika mengumumkan Bajet 2024, Perdana Menteri Anwar Ibrahim berkata Putrajaya dijangka membelanjakan lebih RM81 bilion untuk subsidi tahun ini, sebahagiannya disebabkan oleh kenaikan kos mengimport makanan.
Perdana Menteri seterusnya menambah bahawa rasionalisasi subsidi akan dilaksanakan secara berperingkat bagi memastikan subsidi hanya diberikan kepada mereka yang memerlukan subsidi dan golongan kaya boleh membayar pada harga pasaran.
Subsidi secara keseluruhan yang dinikmati oleh rakyat Malaysia sejak sekian lama mungkin diperlukan pada peringkat awal pembangunan ekonomi dahulu, namun apabila ekonomi semakin matang, perubahan terpaksa dilakukan jika harga pasaran terus meningkat, serta kewangan kerajaan tidak begitu ‘kaya’.
Ini adalah penting kerana ia membolehkan kerajaan mengimbangi semula perbelanjaannya dan memastikan ia dapat memperuntukkan sumbernya dengan secukupnya untuk perbelanjaan dalam bidang kesihatan dan pertanian.
Persoalan yang paling penting dalam fikiran pengguna ialah mekanisme yang akan digunakan oleh kerajaan, untuk memastikan bahawa subsidi sampai kepada kumpulan yang disasarkan. Memandangkan subsidi bahan api hampir RM40 bilion atau separuh daripada jumlah subsidi RM80 bilion, kerajaan harus bermula dengan merasionalkan subsidi bahan api itu.
Dianggarkan T20 menerima manfaat hampir RM20 bilion daripada subsidi minyak RM40 bilion dan adalah satu pembaziran jika kerajaan terus memberi subsidi kepada golongan ini.
Tetapi cara paling mudah ialah dengan mengapungkan sahaja harga pam mengikut harga pasaran. Dengan cara ini, semua orang, termasuk isi rumah T20 dan warga asing, membayar harga pam yang sama, dan penguatkuasaan lebih mudah. Subsidi bahan api kemudiannya boleh disasarkan kepada isi rumah yang layak melalui pemindahan tunai terus. Kerajaan sudah mempunyai data mengenai mereka yang berhak menerima bayaran melalui BRIM. Kini kerajaan Madani memperkenalkan sistem PADU pula.
Kerajaan boleh menaikkan harga pam secara beransur-ansur sebanyak 10 sen daripada harga semasa RM2.05 yang akan menghasilkan penjimatan kos kira-kira RM2 bilion bagi setiap kenaikan 10 sen untuk kerajaan dan melalui pemindahan tunai ia boleh diberikan kepada individu yang layak tetapi hanya untuk mereka yang boleh menunjukkan bukti pemilikan kereta.
Dengan kenaikan harga pam secara beransur-ansur, ia juga perlu memastikan tidak berlaku kenaikan harga barang yang ketara. Bagi mencapai matlamat ini, ia juga boleh memastikan pengangkut yang membawa barangan keperluan diberi kadar subsidi bagi mengelak mereka daripada menyalurkan kenaikan harga petrol kepada pengguna dalam bentuk harga barang dan perkhidmatan yang lebih tinggi yang mereka jual. Namun mengikut sejarah, pastinya para peniaga akan mengambi kesempatan dalam menaikkan harga walaupun dinasihat oleh kerajaan. Di sinilah penguatkuasaan yang menyeluruh itu penting.
Kerajaan juga harus mencari cara untuk memasukkan lebih banyak pesaing ke dalam pasaran untuk menangani ketidakseimbangan bekalan-permintaan dan memastikan harga kekal stabil.
Adalah penting bahawa apabila subsidi diagihkan, kerajaan menetapkan bahawa kenaikan harga bukan melalui pakatan sulit pengeluar melalui kartel.
Perlu ada pengawasan yang berterusan untuk memastikan kartel dibongkar kerana ia mempunyai kesan negatif keseluruhan terhadap ekonomi.
Adalah satu pembaziran sumber yang berharga jika kerajaan memberikan subsidi untuk memastikan harga barangan mampu milik hanya untuk mengetahui yang membantu kartel yang menghimpit pengguna.
Adalah penting bahawa subsidi bukan sahaja sampai kepada kumpulan sasar yang dikehendaki tetapi juga memastikan ia digunakan untuk tujuan yang betul.
