14 JANUARI — Cadangan Timbalan Perdana Menteri Datuk Seri Ahmad Zahid Hamidi kepada kerajaan untuk menggubal Akta Parlimen Tempoh Tetap (FTPA – Fixed Term Parlimen Act) di sidang parlimen akan datang iaitu pada Mac ini mendapat reaksi positif. Ia merupakan rang undang-undang bagi menghalang pertukaran kerajaan dalam sebelum tempoh habis penggal atau pilihanraya umum.
FTPA juga adalah janji manifesto (Pakatan Harapan) PH pada PRU15 lalu dan salah satu pembaharuan yang disambut positif oleh 33 NGO dan 52 individu dalam perutusan tahun baharu 2024, yang dimulakan sebagai Projek SAMA.
FTPA itu akan mengekang kuasa Perdana Menteri dalam mendapatkan perkenan diraja bagi pembubaran awal parlimen tetapi membiarkan sepenuhnya kuasa Yang di-Pertuan Agong di bawah Perkara 40(2)(b) dan 43(4) untuk mengekalkan perkenan baginda. Raja masih boleh menolak sebarang permintaan untuk pembubaran awal manakala PM perlu berkongsi kuasa untuk membuat permintaan sedemikian dengan ahli-ahli parlimen. Ini menjadikan pilihan raya awal lebih sukar.
Kerajaan Madani harus memulakan perundingan dengan ahli-ahli parlimen sekarang untuk rang undang-undang FTPA yang akan dibentangkan dan diluluskan dalam sidang parlimen akan datang pada bulan Mac.
Dengan FTPA, Parlimen wajib memenuhi penggal penuhnya selama 5 tahun, melainkan jika salah satu daripada keadaan berikut berlaku:
1. Perdana Menteri hilang keyakinan Parlimen.
2. Dua pertiga atau lebih ahli parlimen meluluskan resolusi untuk meminta pembubaran awal
Dengan itu, Perdana Menteri tidak boleh, mengikut kehendaknya, berusaha untuk membubarkan Parlimen sebelum penggal tamat (5 tahun), melainkan PM kehilangan kuasa. Keputusan untuk mendapatkan perkenan diraja mesti terletak di dalam Dewan Rakyat untuk meminimumkan ketidakstabilan politik, untuk memastikan demokrasi berparlimen yang inklusif dan stabil.
Ciri utama FTPA ialah ia boleh menghentikan sebarang langkah yang berharap untuk menggulingkan kerajaan yang sedang bersidang dengan mengumpul akuan berkanun (SD) daripada ahli-ahli parlimen. FTPA perlu mentakrifkan apa yang menyebabkan hilang keyakinan.
FTPA boleh mengehadkan “hilang keyakinan” kepada mana-mana tiga keadaan berikut:
1. Lulusnya usul undi tidak percaya.
2. Kekalahan usul keyakinan.
3. Kekalahan bajet (belanjawan) dalam bentangan kedua atau ketiga.
Penyalahgunaan SD dengan menggunakannya sebagai alat penyahstabilan adalah eksploitasi Perlembagaan Persekutuan dalam Perkara 43 mengenai kaedah untuk memastikan keyakinan Parlimen terhadap Kerajaan atau kehilangannya.
Projek SAMA berpendapat pengiraan SD oleh ahli parlimen adalah cara yang licik dan tidak demokratik untuk membentuk dan memecat kerajaan.
Konsep SD pertama kali diguna pakai selepas Langkah Sheraton yang menyebabkan tumbangnya Perdana Menteri ke 7 Tun Dr Mahathir Mohammad, dan kemudian jawatan itu diambil oleh Tan Sri Muhyiddin Yassin.
Sebarang pembentukan atau pemecatan kerajaan harus berlaku dengan cara yakin dan membekalkan undi di dalam Dewan Rakyat di mana ahli parlimen boleh membuang undi secara terbuka. Di sinilah FTPA boleh menutup kelemahan SD tanpa bercanggah atau perlu meminda Perlembagaan Persekutuan.
Berhubung pembentukan kerajaan, Projek SAMA dan Perutusan Tahun Baharu 2024 turut menggesa undian pengesahan sejurus selepas pelantikan setiap Perdana Menteri baharu. Kedua-dua pembaharuan juga perlu diperkenalkan di semua negeri.
Dengan FTPA, Kerajaan tidak akan terganggu oleh operasi seperti Dubai Move. Bukan sahaja Kerajaan, masyarakat sivil, perniagaan dan setiap rakyat Malaysia boleh merancang kerja dan aktiviti mereka untuk empat tahun akan datang, jika Parlimen ke-15 akan dibubarkan secara automatik pada 18 Disember 2027 dan PRU16 boleh dijangka berlangsung sekitar Februari 2028.
Kalendar pilihan raya tetap bukan sahaja ciri dalam demokrasi presiden dan separuh presiden seperti Indonesia dan Taiwan, tetapi juga semakin popular di negara demokrasi berparlimen seperti Norway, Sweden dan negeri di Australia.
Sudah tiba masanya untuk Malaysia melakukan perkara yang sama untuk mengesahkan kestabilan dan akauntabiliti.
* Projek – Kestabilan dan Akauntabiliti untuk Malaysia (Projek SAMA) ialah satu inisiatif untuk memperjuangkan pembaharuan institusi bagi mewujudkan kestabilan dan akauntabiliti politik
